TÜRK EL SANATLARI- HAT SANATI

Geleneksel Türk El Sanatları denildiğinde ilk akla gelenlerden biri olan Hat Sanatı, “kaligrafi” olarak da adlandırılmaktadır. İşaretlere anlamlı, ahenkli, ve hünerli bir şekilde biçim verilmesi sanatı olarak tanımlanan hat, matbaanın keşfinin de öncesine dayanır.

Sadece ülkemizde değil dünya genelinde popüler olan “hat sanatı” adeta işaretlerin ahenkli dansı gibidir. Osmanlıdan günümüze kadar gelen usta-çırak ilişkisiyle gelişen Hat Sanatı, Arap harfleri içerisinde oluşmuş güzel yazı yazma sanatıdır.

Hat sanatıyla ilgilenen kişiye unvan “hattat” olarak tanımlanır. Hata kabul etmeyen bir sanat olan hat sanatı, sabır ve yetenek gerektiren bir iştir. Osmanlı’da Hüs-ü hat olarak tanımlanan hat sanatnda çizgilerin büyük bir titizlik ve incelikle işlenmesiyle ortaya çıkar. Güzel yazı sanatı olan kaligrafi günümüzdeki amacı  süslemedir. Zahmetli bir sanat olan kaligrafinin İslam, Çin ve Batı Kaligrafisi gibi türleri bulunmaktadır. Bizim kültürümüzde islami kaligrafi kullanılmaktadır visit how to cancel a timeshare contract in nevada
.

Hat sanatı eserleri günümüzde genellikle evlerde dekor amaçlı tablolarda kullanılsa da özellikle Osmanlı döneminden kalan eserlerde, kervansaraylarda camilerde, hamam ve minarelerde karşımıza çıkar. Mimari bir eserin hat sanatıyla süslenmiş olması yapının önemli bir eser olduğunu gösterir. Hat sanatının en etkileyici örneklerini İstanbul Kaligrafi Müzesinde görebilirsiniz. Çok uzun yıllar önce kullanılmaya başlayan bu yazı sanatı günümüzde de insanların ilgi ve alakasını çekmeye devam etmektedir. İnsanların bu sanat türüne ilgisi günümüzde  birçok resmi ve özel kurum tarafından, kurslar açılmasını sağlamaktadır.

Hat Sanatında kullanılan malzemeler ;

Makas, yazı takımı, aharlı kağıt, mürekkep, kalemtraş, kalemdan (kalem kutusu), lika (mürekkebe katılan has ipek), hokka (içine mürekkep konulan küçük kap), mühre (kapıda düzlük vermekte kullanılan camdan araç), celi kalem (büyük boy yazılar için kalın kamıştan ya da tahtadan yapılan kalem)

Başlıca Hat Sanatı Yazı Türleri;

Kufi: Hz. Ali’nin Kufe’yi merkez olarak seçmesinin ardından Kufe’nin siyasi merkez olmasıyla gelişen bu yazı biçimi köşeli, çetin denilebilecek bir üsluba sahiptir. Bu yazı biçimi İslam coğrafyasındaki en eski yazı biçimidir.

Sülüs: Sülüs, üçte bir demektir. Bu adın nereden geldiğine dair çeşitli rivayetler vardır. Ancak Sülüs ile yazılan bir harfin üçte iki nispetinde düzlük, üçte bir nispetinde de yuvarlaklığı haiz olması bu adın nereden kaynaklandığı hakkında bize bir fikir verebilir. Yumuşak ve tatlı bir görünüme sahip olan sülüs, ümmü’l-hutût (yazıların anası) olarak da adlandırılmıştır. Bu yazı biçimi bilhassa kitap unvanlarının, kıt’aların ve levhaların yazılmasında kullanılmıştır.

Nesih: İslam coğrafyasında genişçe kullanılmış bu yazı türü Sülüs’e çok benzer. Sülüs yazının küçük boyutlarda yazılmışıdır. Nesih, bir şeyi ortadan kaldırmak anlamına gelmektedir. Bu ismin nereden geldiği hakkında muhtelif rivayetler bulunmaktadır. Ancak Nesih’ten önce çok yaygın bir şekilde kullanılan Kufî yazısını revaçtan düşürdüğü, kullanılmasını bıraktırdığı için bu ismin kullanıldığı düşünmektedir. Nesih’in kıvrak ve latif tarzı sebebiyle Kur’an yazımında Kufî yazı terk edilmiş ve Nesih tercih edilir olmuş.

Rika: Rika hat ziyadesiyle Osmanlı Türkleri kullanmıştır. Rika Hat Tevki Hattı gibi ancak onun kurallarına bağlı sülüs tarzında yazılan bir hattır. Sözlük anlamı olarak “küçük sayfa” anlamına gelir.  En çok kullanılan el yazısı biçimidir. Seri bir şekilde yazılabilir. Kuran sayfalarının sonundaki dualar, vakıf işlerinde ve icazetnamelerde kullanılmıştır.

Reyhani: Reyhani Hat bu ismi reyhani çiçeğine benzediği için aldığı rivayet edilmektedir. Muhakkak hat ile yazılmış hattın küçültülmüş şeklidir Reyhani hat. Sülüs ve nesih arasında bulunan ilişki Muhakkak ve reyhani arasında da bulunmaktadır. Nesih yazının yatay kısımları daha yatkın, uzundur ve büyük olduğundan nesih karşısında tutunamamıştır. Kuran-ı Kerim’in yazılmasında kullanılmıştır.

Tevki : Sülüs hat kuralları gibidir ancak daha küçük hatta özensiz olarak yazılır.  Tevki hat denilince en belirgin özelliği birleşmeyen harfleri birbiriyle bağlanabilmesidir. Halife ve vezirlerin mektupları Tevki Hat ile yazılırdı. Tevki hat genellikle vakıf işlerinde kullanılmıştır.